رسول اکرم صلی الله علیه و آله در آخرین حج (77)
در عرفه ، در مکه ، (78)
غدیر خم ، (79)
در مدینه قبل از بیماری (80)
و بعد از آن (81)
در جمع یاران ، یا در هنگام سخنرانی عمومی ، با صراحت و بدون هیچ ابهام ، از رحلت خود خبر داد. قرآن نیز رهروان رسول خدا صلی الله علیه و آله را آگاه ساخته بود که پیامبر هم در نیاز به خوراک و پوشاک و ازدواج و وقوع بیماری و پیری ، مانند دیگر افراد بشر است و همانند آنان خواهد مرد.(82)
آن حضرت در حجة الوداع ، در هنگام رمی جمرات ، فرمود : مناسک خود را از من فرا گیرید. شاید بعد از امسال دیگر به حج نیایم. (83)
هرگز مرا دیگر در این جایگاه نخواهید دید. (84)
هنگام بازگشت نیز در اجتماع بزرگ حاجیان فرمود : نزدیک است فراخوانده شوم و دعوت حق را اجابت نمایم. (85)
عبدالله بن مسعود گوید : پیامبرصلی الله علیه و آله یک ماه قبل از رحلت ما را از وفات خود آگاه نمود... عرض کردیم : ای رسول خدا ، رحلت شما چه موقع رخ خواهد داد ؟ فرمود : فراق نزدیک شده و بازگشت به سوی خداوند است.(86)
زمانی نیز فرمود :
نزدیک است فراخوانده شوم و دعوت حق را اجابت نمایم. من دو چیز گران در میان شما می گذارم و می روم: کتاب خدا و عترتم ، اهل بیتم... و خداوند لطیف و آگاه به من خبر داد که این دو هرگز از یکدیگر جدا نشوند تا کنار حوض کوثر بر من وارد شوند. پس خوب بیندیشید چگونه با آن دو رفتار خواهید نمود. (87)
روزی به آن حضرت خبر دادند که مردم از وقوع مرگ شما اندوهگین و نگران اند. پیامبرصلی الله علیه و آله در حالی که به فضل بن عباس و علی بن ابی طالب علیه السلام تکیه داده بود به سوی مسجد رهسپار گردید و پس از درود و سپاس پروردگار ، فرمود : به من خبر داده اند شما از مرگ پیامبر خود در هراس هستید. آیا پیش از من پیامبری بوده است که جاودان باشد ! آگاه باشید ، من به رحمت پروردگار خود خواهم پیوست...(88)
در فرصتی دیگر با سفارش مردم به رعایت حقوق انصار به ایشان فرمود :
ای گروه انصار ، زمان فراق و هجران نزدیک است. من دعوت شده و آن را پذیرفته ام... بدانید دو چیز است که از نظر من بین آن دو هیچ تفاوتی نیست. اگر آن دو مقایسه شوند میانشان به اندازه تار مویی فرق نمی گذارم. هر کس یکی را ترک کند مثل این است که آن دیگری را هم ترک کرده است.... آن دو کتاب آسمانی و اهل بیت رسالت هستند... سفارش مرا در مورد اهل بیت من رعایت کنید... نیز فرمود :آیا شما را به چیزی راهنمایی نکنم که اگر بدان چنگ زنید ، پس از آن هرگز به ضلالت نیفتید !گفتند : بلی ، ای رسول خدا. فرمود : آن علی است. با دوستی من دوستش بدارید و به احترام و بزرگداشت من ، او را محترم و بزرگ بدارید.آن چه گفتم جبرئیل از طرف خداوند به من دستور داده است. (89)
ابن حجر هیتمی گوید : پیامبر در بیماری خود که به رحلتش انجامید ، فرمود:
مرگ من به همین زودی فرا می رسد و من سخن خود را به شما رساندم و راه بهانه و عذر را بر شما بستم. آگاه باشید ، من کتاب پروردگارم و اهل بیت خود را در میان شما می گذارم و می روم. سپس دست علی را گرفت و بالا برد و فرمود : این شخص علی بن ابی طالب است که همراه با قرآن است و قرآن با علی است و از یکدیگر جدا نشوند تا روز قیامت که با من ملاقات نمایند.(90)
در روز دوشنبه ، آخرین روز زندگی رسول اکرم صلی الله علیه و آله آن بزرگوار در مسجد پس از انجام نماز صبح فرمود : ای مردم ، آتش فتنه ها شعله ور گردیده و همچون پاره های امواج تاریک شب روی آورده است. (91)
رسول خدا صلی الله علیه و آله به حالی جان سپرد که سر در دامن علی بن ابی طالب علیه السلام داشت. (92)
وی آخرین کسی بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله با او گفتگو کرد. (93)
او شیون کنان ،رحلت پیامبرصلی الله علیه و آله را به اطرافیان خبر داد. در این زمان ابوبکر به محل سکونت خود در سنح (94)
رفته بود و عایشه به دنبال وی فرستاد تا بی درنگ به شهر آید. (95)
77) الکامل فی التاریخ ،ج 2 ، ص 302 ، تاریخ الامم و الملوک ،ج 2 ، ص 205.
78) تاریخ یعقوبی ، ج 2 ، ص 109.
79) همان ، ص 110.
80) الکامل فی التاریخ ، ج 2 ، ص 318.
81) شرح نهج البلاغه ، ج 3 ، ص 189 و 190.
82) فصلت / 6. آل عمران / 144.
83) البدایة و النهایة ، ج 5 ، 6 ، ص 323 ، بیروت.
84) الکامل فی التاریخ ،ج 2 ، ص 302 ، تاریخ الامم و الملوک ، ج 2 ، ص 205.
85) الغدیر ،ج 1 ، ص 11.
86) سیرة المصطفی ، ص 709 ، به نقل از شرح نهج البلاغه ،ابن ابی الحدید ،ج 3 ، ص 189 و 190.
87) مسند احمد ، ج 3 ، ص 17 و 26.
88) السیرة الحلبیة ، ج 3 ، ص 348.
89) شرح نهج البلاغه ،ابن ابی الحدید ، ج 9 ، ص 170 ، حلیة الاولیاء ،ج 1 ، ص 63 ، مجمع الزوائد ، ج 9 ، ص 132. کفایة الطالب ، ص 210 ، مطالب السوول ، ج 1 ، ص 60 ،به نقل از بررسی نظریه عدالت صحابه ، ص 289.
90) الصواعق المحرقة ، باب 9 ، فصل 2 ، ص 75.
91) تاریخ الامم و الملوک ، ج 2 ،ص 231 ، الطبقات الکبری ، ج 2 ، ص 254 ،السیرة الحلبیة ، ج 3 ، ص 350. و فرمود :من از آن بیم ندارم که شما شرک ورزید. بیمناکم از این که برای دنیا با یکدیگر به نزاع بر خیزید و رقابت نمایید. الطبقات الکبری ، ج 2 ، ص 205.
92) الطبقات الکبری ،ج 2 ، ص 380 و 381.
93) تلخیص ذهبی ، ج 3 ، ص 139 ، المستدرک علی الصحیحین ، ج 3 ، ص 14 - 17 ،المصنف ، ابن ابی شیبه ، ج 6 ، ص 348 ،مجمع الزوائد ،ج 9 ، ص 112 ، کنز العمال ، چاپ دوم ،ج 15 ، ص 128 ، حدیث 374.
94) سنح محل منازل قبیله حارث بن خزرج و به سنیدح و سنحان معروف است. لسان العرب ،ماده سنح. سنح در نیم فرسنگی شمال مدینه قرار داشت. الطبقات الکبری ، ج 2 ، ص 265.
95) گویند کسی که خبر رحلت پیامبر را به ابوبکر رساند ،سالم بن عبید آزاده شده ابوحذیفه بود. البدایة و النهایة ، ج 5 ، ص 244.
