3. چرا تصحيح جديد؟
نسخه ‏هايى از عين ‏الحيات كه امروزه در بازار كتاب عرضه مى ‏شوند، بى ‏استثنا حاوى شمارى سرسام ‏آور از تحريف، دستكارى و افتادگى در اين كتاب‏اند. در زمانى، يكى از نسخه‏ هاى خطى عين‏الحيات كه معلوم نيست چند نسل كتابت با دستنوشت مجلسى فاصله داشته و حاوى چه اندازه تغيير و حذف بوده، مبناى يك چاپ سنگى قرار گرفته است كه خود نيز خالى از تغييرهاى تازه نيست. با ظهور چاپ حروفى در ايران، نسخه يا نسخه‏ هايى حروف چينى شده و حاوى تغييرات جديد از اين چاپ سنگى، پديد آمده است. از اين پس، هر نسخه از روى نسخه قبلى حروف چينى مى ‏شود و حذف ها و تغييرهاى تازه در آن پديد مى‏ آيد. حتى در زمانى، يكى از ناشران عمدا در عين‏ الحيات دست برده و برخى بخش هاى آن را به گونه‏ اى ناشيانه و ناكارآمد تغيير داده و زبان آن را به گمان خود ساده‏ تر كرده است. به همين خاطر است كه صرف نظر از فاصله متن هاى فعلى با متن اصلى عين‏ الحيات، در مطالعه برخى بخش هاى اين كتاب در نسخه‏ هاى رايج، به بخش هايى نامفهوم يا ناقص برمى‏ خوريم كه گاه كاملا خلاف مقصود را مى ‏رسانند يا حتى گاه به صورتى مضحك جلوه مى‏ كنند.
يك بررسى آمارى در مقايسه متون بازارى عين‏ الحيات با متن اصلى و متن تصحيح شده آن به روش علمى، نشان مى‏ دهد كه حدود هفت هزار كلمه اختلاف ميان اصل كتاب و آنچه به مردم عرضه مى ‏شود وجود دارد.
حتى در بررسى يكى از نسخه ‏ها كه مدعى مقابله بخشى از كتاب با دستخط مجلسى بود، مشاهده شد كه در همين بخش نيز كار به صورتى ناقص انجام يافته است.
اينها بود كه ما را ناگريز به تصحيح علمى عين‏ الحيات كشاند؛ كارى وقت‏گير، پرزحمت، پرهزينه و انديشه‏ بر كه نيازمند فعاليتى گروهى و سازمان يافته است.
در هر حال تصحيح حاضر براساس بخشى از دستخط مجلسى از اين كتاب و نيز 5 نسخه خطى ديگر از كهنترين نسخه ‏هاى موجود عين‏ الحيات، به روش گزينش ضبط اكثر و اقدم نسخه ‏ها فراهم آمده و بجز در چند كلمه كه ترديد بود و به آن اشاره شده است، با متن اصلى مؤلف تفاوتى ندارد.
تفصيل روش تصحيح اين كتاب در گفتار دوم از سخن مصحح با عنوان روش تصحيح علمى آمده است و ضمن نقد روشهاى ديگر، به اثبات اين روش مى ‏پردازد.

نوشتن دیدگاه