آیا می دانید ابدال چه کسانی هستند ؟

(زمان خواندن: 5 - 9 دقیقه)

بر اساس برخی روایات اسلامی، گروهی از مردم جزو «ابدال» هستند؛ یعنی آنهایی که هرگز زمین از وجود پر برکتشان خالی نمی ماند. بدین جهت، برخی می پرسند اینان چه کسانی هستند، چند نفرند، از کدام شهر و دیارند، ویژگی های آنان کدام است، در کجا زندگی می کنند، و آیا در زمان غیبت امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نقشی دارند یا خیر؟

ماهیت ابدال
در این زمینه که ابدال چه کسانی هستند، نظرهای متفاوتی وجود دارد که در ذیل به آنها اشاره می شود:
الف) جانشینان پیامبران: یک نظر این است که ابدال، اوصیا و جانشینان پیامبران هستند، که پس از آنها زندگی می کردند. «خالد بن هیثم فارسی» می گوید: به امام رضا(علیه السلام) عرض کردم: مردم گمان می کنند که در روی زمین گروهی به نام ابدال وجود دارند، اینان کیانند؟ حضرت در پاسخ فرمودند: «راست گفتند. منظور از ابدال، همان اوصیا و جانشینان هستند که خداوند پس از مرگ و رحلت هر پیامبری، آنها را بدل و جانشین او قرار می دهد تا اینکه به حضرت محمّد(صلی الله علیه و آله و سلم) آنها را خاتمه داد».(1)
ب) امامان معصوم(علیهم السلام): عقیده دیگر این است که ابدال، همان امامان معصوم(علیهم السلام) هستند. محدّث بزرگوار، شیخ عبّاس قمی(ره) می نویسد: « از دیگر روایات نیز به دست می آید که منظور از ابدال، امامان معصوم(علیهم السلام) هستند.»(2)
مرحوم محدّث قمی با ابراز تردید از اینکه ابدال شامل امامان معصوم(علیهم السلام) باشد، می نویسد: «دعای روایت شده از امّ داوود، که از امام جعفر صادق(علیه السلام)، در نیمه رجب وارد شده است، دلالت دارد که ابدال غیر از امامان هستند، اگرچه صراحتی در این خصوص ندارد و ممکن است بر تأکید حمل شود».(3)
و دعای مورد نظر این است که حضرت می فرماید:
خداوندا! بر «ابدال»، «اوتاد»، «سیاح»، «عبّاد»، «مخلصان»، «زاهدان»، و اهل کوشش و تلاش درود فرست و محمد و خاندان او را به برترین دوردها و فراوان ترین بخشش ها مخصوص گردان.(4)
ج) یاران امامان: با باور عدّه ای ممکن است ابدال بر گروهی از یاران خاص و مقرّب امامان معصوم(علیهم السلام) اطلاق شود. چنان که شیخ عباس قمی(ره) به این موضوع اشاره کرده، می نویسد: «نیز احتمال دارد که یاران خاصّ امامان معصوم(علیهم السلام) باشند».(5)
د) گروهی از صالحان: نظریّه بعدی این است که ابدال، گروهی از صالحان هستند که هرگز زمین از وجود آنها خالی نمی گردد. چنان که «علاّمه طریحی(ره)» در این باره می نویسد: « ابدال گروهی از مردم صالح و نیکوکاری هستند که هرگز زمین از وجود آنان خالی نمی گردد، و هرگاه یکی از آنها بمیرد، خداوند فرد دیگری را به جای او قرار می دهد.»(6)
ه‍) پیش خدمتان امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف): احتمال پنجم اینکه ابدال بر گروهی از پیشکاران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) اطلاق می شود که در زمان غیبت، آن حضرت را یاری می کنند و هر گاه یکی از آن افراد از دنیا برود، دیگری جای او را می گیرد. در این زمینه علاّمه مجلسی از امام محمّد باقر(علیه السلام) نقل می کند:به ناچار برای صاحب این امر غیبتی هست و در آن غیبت قدرت و قوّتی برای او لازم است که در آن زمان به وسیله سی نفر از همراهان، از وحشت و تنهایی بیرون می آید.(7)
و) جمع بندی اقوال: گرچه با تعدّد نظرات و احتمالات نمی توان جزم به یک احتمال به خصوص پیدا کرد، ولی برخی شواهد و مؤیّدها وجود دارد که با ضعیف بودن برخی از این احتمال ها، برخی دیگر از قوّت بیشتری برخوردار خواهد بود.
بعید نیست احتمال پنجم با عنایت به روایت امام محمّد باقر(علیه السلام) که در این خصوص نقل گردید، تقویت شود؛ یعنی ابدال همان گروه سی نفری پیش خدمتان امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) هستند که تا روز ظهور، هر یک از این عدّه کم شود، خداوند شخص دیگری که اوصاف و ویژگی های معیّنی را داشته باشد، به خدمت امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بگمارد.

تعداد ابدال
در مورد این موضوع که ابدال چند نفر هستند، در بین روایات، اختلاف وجود دارد و تعداد آنها بین سی تا هشتاد نفر بیان شده است که در اینجا به برخی از این روایات اشاره می کنیم:
الف) سی نفر: احمد بن حنبل در مسند خود از عبادة بن صامت از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده است که فرمود:«ابدال در این امّت سی نفر هستند، همانند حضرت ابراهیم خلیل الرّحمان(علیه السلام) و هر یک از اینان که بمیرد، خداوند فرد دیگری را جایگزین می کند».(8)
ب) چهل نفر: طبرانی در المعجم الکبیر از ابن مسعود، از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می کند که فرمود:«پیوسته چهل نفر هستند که قلبشان همانند قلب ابراهیم(علیه السلام) است. خداوند به وسیله آنها بلاها را از اهل زمین دور می گرداند که به آنان ابدال گفته می شود.»(9)
ج) شصت نفر: مرحوم محدّث قمی در سفینة البحار از ثعلبی نقل می کند که مردی از اهل عسقلان در دیداری که با الیاس داشته است از او می پرسد که ابدال چند نفر هستند؟ حضرت در پاسخ می فرماید: «شصت نفر هستند».(10)
د) هفتاد نفر: فخرالدّین طریحی آورده است: ابدال گروهی هستند که خداوند به وسیله آنان زمین را بر پا می دارد که تعدادشان هفتاد نفر است.(1)
ه‍) هشتاد نفر: در فردوس الأخبار از انس بن مالک چنین نقل شده است: « ابدال، چهل نفر مرد و چهل نفر زن هستند، و هر گاه یکی از مردان بمیرد، خداوند مرد دیگری را به جای او قرار می دهد، و هر گاه یکی از زنان بمیرد، زن دیگری را جایگزین می کند.»(12)

ویژگی های ابدال
در کتاب های شیعه و سنّی روایاتی وجود دارد که در آنها به نقل از پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) به چند ویژگی از ویژگی های ابدال اشاره شده است:
الف) داشتن قلبی همانند قلب ابراهیم(علیه السلام): این مطلب را عبادة بن صامت از پیامبر نقل کرد.(13)
شاید مراد پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) از این تشبیه، این است که این چند نفر از نظر شدّت، صلابت، بردباری و ایستادگی در برابر حمایت از دین خدا، همانند حضرت ابراهیم(علیه السلام) هستند و هیچ جریانی نمی تواند آنها را نسبت به دفاع از حریم دین، سست و بی تفاوت کند.
ب) سپر بلای انسان ها بودن: از ویژگی های ابدال این است که خداوند به وسیله این وجودهای مقدّس، بلاها را از مردم دفع می کند. چنان که ابن مسعود از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده که فرمود: « خداوند به وسیله آنها بلاها را از مردم زمین دور می گرداند.»(14)
ج) راضی بودن به قضای خداوند: سه ویژگی دیگر برای ابدال نقل شده که پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:«راضی بودن به حکم و قضای خداوند، پیشه کردن صبر بر محارم خدا، خودداری کردن از آلوده شدن به حرام و خشمگین شدن برای خدا».(15)
د) مواسات، احسان و عفو: از دیگر مشخصه های ابدال این است که پیامبر فرمود:«گذشت و عفو می کنند از کسانی که به آنان ظلم کنند، نیکی و احسان می کنند به آنان که در حقّشان بدی کنند، ایثار و مواسات می کنند در آنچه که خداوند به آنان داده است.»(16)
ه‍) جود، سخا و خیرخواهی: ابن مسعود از پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) چنین روایت کرده است: «بدانید که اینان (ابدال) هرگز این مقام را از خواندن نماز، گرفتن روزه و صدقه به دست نیاوردند.» عرض کردند: ای رسول خدا! پس به چه وسیله به این مقام رسیدند؟
پیامبر فرمود: «به وسیله جود و بخشش و خیرخواهی مسلمانان»(17)

ملیّت و محل اقامت ابدال
با توجه به روایات گذشته می توان گفت، ابدال نه از طایفه و ملیّت خاصّی هستند و نه از شهر و دیار به خصوصی؛ بلکه ممکن است یک یا چند نفر از ابدال از یک شهر و یک طایفه خاص باشند و نیز ممکن است هر یک از یک منطقه و شهری باشند.
به ویژه اگر ابدال را بر یاران امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) منطبق کنیم که بدون شک، در شهرهای مختلف زندگی می کنند، مگر بر نقل فخرالدّین طریحی در مجمع البحرین که چهل نفر از ابدال را از اهل شام و بقیه را از دیگر شهرها می داند. وی آورده است: « ابدال قومی هستند که خداوند به برکت آنها زمین را به پا می دارد و عددشان به هفتاد نفر است، چهل نفر در شام و سی نفر در سایر شهرها هستند...»(18)
به هر حال، به طور قطع نمی توان گفت که جایگاه این افراد و نحوه تماس آنان با مردم، کجا و چگونه خواهد بود.

امکان پیوستن به ابدال
با توجه به برخی از احادیث، که ابدال در همه دوران ها و زمان ها و مکان ها وجود دارند، بی تردید می توان گفت هر کس با داشتن خصوصیات و ویژگی های یاد شده می تواند از ابدال باشد؛ زیرا روی هیچ ملیّت خاصّی تکیه نشده است. همانگونه که پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) مردم را به این نکته توجّه داد که هرگز اینان به وسیله نماز، روزه و زکات به این مقام نرسیده اند بلکه به وسیله جود، سخا و خیرخواهی مسلمانان بوده است. و همچنین در پاسخ برخی که عرض کردند: یا رسول الله! ما را بر اعمال و کردار اینان راهنمایی کن. فرمود: «با گذشت کردن از کسانی که در حقّشان ظلم کرده اند و نیز احسان در برابر بدی، مواسات در آنچه که خداوند به آنها داده است»
پس با داشتن چنین صفاتی می توان جزو ابدال شد، اگرچه خود فرد هم به چنین مسئله ای توجّه نداشته باشد. البته این، بدین معنی نیست که هر کس چنین ادّعایی کرد، باید از او پذیرفت!

پی نوشت:
1. سفینة البحار، ج 1، ص 64.
2. همان.
3. همان.
4. طریحی، مجمع البحرین، ص 425، مادة «بدل»
5. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص 153.
6. سفینة البحار، ج 1، ص 64.
7. مفاتیح الجنان، ص 264.
8. مسند احمد، ج 5، ص 322.
9. طبرانی، المعجم الکبیر، ج 10، ص 224.
10. سفینةالبحار، ج 1، ص 28.
11. طریحی، همان، ص 425.
12. فردوس الاخبار، ج 1، ص 119.
13. مسند احمد، ج 5، ص 322.
14. طبرانی، همان، ج 10، ص 324.
15. فردوس الاخبار، ج 2، ص 84.
16. حلیة الاولیاء، ج 1، ص 8.
17. طبرانی، همان، ج 1، ص 224.
18. طریحی، همان، ص 425.

مجله موعود فروردین 1387، شماره 86

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

مؤسسه جهانی سبطین علیهما السلام

loading...
اخبار مؤسسه
فروشگاه
درباره مؤسسه
کلام جاودان - اهل بیت علیهم السلام
آرشیو صوت - ادعیه و زیارات عقائد - تشیع

@sibtayn_fa





مطالب ارسالی به واتس اپ
loading...
آخرین
مولودی
ادعیه ماه رمضان
سخنرانی
تصویر

روزشمارتاریخ اسلام

1 رمضان

مرگ مروان بن حکم در اول رمضان سال ۶۵ هـ .ق. مروان در ۸۱ سالگی در شام به...


ادامه ...

4 رمضان

مرگ زیاد بن ابیه عامل معاویه در بصره در چهارم رمضان سال ۵۳ هـ .ق. زیاد در کوفه...


ادامه ...

6 رمضان

تحمیل ولایت عهدی به حضرت امام رضا علیه السلام توسط مأمون عباسی بعد از آنکه مأمون عباسی با...


ادامه ...

10 رمضان

١ ـ وفات حضرت خدیجه کبری (سلام الله علیها) همسر گرامی پیامبر(صلی الله علیه و آله و...


ادامه ...

12 رمضان

برقراری عقد اخوت بین مسلمانان توسط رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که...


ادامه ...

13 رمضان

مرگ حجاج بن یوسف ثقفی،‌ حاکم خونخوار بنی امیه در سیزدهم رمضان سال ۹۵ هـ .ق حاکم خونخوار...


ادامه ...

14 رمضان

شهادت مختار بن ابی عبیده ثقفی در چهاردهم رمضان سال ۶۷ هـ .ق مختار بن ابی عبیده ثقفی...


ادامه ...

15 رمضان

١ ـ ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام مجتبی(علیه السلام)٢ ـ حرکت حضرت مسلم بن عقیل...


ادامه ...

16 رمضان

ورود محمد بن ابی بکر به مصر در شانزدهم رمضان سال ۳۷ هـ .ق محمد بن ابی بکر...


ادامه ...

17 رمضان

١ ـ معراج پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله و سلم)٢...


ادامه ...

19 رمضان

ضربت خوردن امیرمؤمنان حضرت امام علی (علیه السلام) در محراب مسجد کوفه در نوزدهم ماه مبارک رمضان سال...


ادامه ...

20 رمضان

فتح مکه توسط سپاهیان اسلام در روز بیستم رمضان سال هشتم هـ .ق سپاهیان اسلام به فرماندهی رسول...


ادامه ...

21 رمضان

١ ـ شهادت مظلومانه امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام٢ ـ بیعت مردم با امام حسن مجتبی علیه...


ادامه ...

23 رمضان

نزول قرآن کریم در شب بیست و سوم رمضان کتاب آسمانی مسلمانان، قرآن مجید نازل گردید. برخی چنین...


ادامه ...

29 رمضان

وقوع غزوه حنین در بیست و نهم رمضان سال هشتم هـ .ق غزوه حنین به فرماندهی رسول گرامی...


ادامه ...

30 رمضان

درگذشت ناصر بالله عباسی در سی ام رمضان سال ۶۲۲ هـ .ق احمد بن مستضیء ناصر بالله درگذشت....


ادامه ...
0123456789101112131415

انتشارات مؤسسه جهانی سبطين عليهما السلام
  1. دستاوردهای مؤسسه
  2. سخنرانی
  3. مداحی
  4. کلیپ های تولیدی مؤسسه

سلام ، برای ارسال سؤال خود و یا صحبت با کارشناس سایت بر روی نام کارشناس کلیک و یا برای ارسال ایمیل به نشانی زیر کلیک کنید[email protected]

تماس با ما
Close and go back to page