اين شب را كه على عليه السلام با ايثار و فداكارى بى‏نظير خود در حالى كه جامه پيغمبر را پوشيده و با اعتماد به خداوند قادر متعال جان بر كف در بستر آن حضرت خوابيد، در حالى كه مى‏دانست‏يك لحظه ديگر چهل نفر با شمشيرهاى كشيده به وى هجوم خواهند آورد «ليلة المبيت‏» يعنى شب خوابيدن على عليه السلام در بستر پيغمبر در لحظه حساس خطرناك، مى‏خوانند.
داستان ليلة المبيت و آن گذشت و جانفشانى على عليه السلام كه جان پيغمبر بود،از حوادث بسيار مهم تاريخ اسلام است كه بايد آن را با حروف برجسته ثبت و ضبط كرد. احاديث آن در كتب تفسير و تاريخ سنى و شيعه نقل شده است. از جمله سيد هاشم بحرانى دانشمند معروف شيعه در كتاب «غاية المرام‏» از تفسير ثعلبى دانشمند بزرگ سنى آنچه را گفتيم روايت مى‏كند و دنباله آن چنين است: «چون على در بستر پيغمبر خوابيد، خداوند به جبرئيل و ميكائيل وحى فرستاد كه من ميان شما پيمان برادرى بستم و عمر يكى را بيشتر از ديگرى قرار دادم. اكنون كدام يك حاضر هستيد عمر خود را به ديگرى ايثار كنيد؟
هيچ كدام حاضر به ايثار نشدند.
در اين هنگام خداوند به آنها وحى كرد كه چرا شما مانند على بن ابيطالب نيستيد؟ من ميان او و محمد پيمان برادرى بستم، و اينك او در بستر محمد خوابيده است تا جان خود را فداى او كند، و زيادى عمر خويش رابه وى ايثار نمايد.
اى جبرئيل و اى ميكائيل!هر دو به زمين فرود آئيد و على را از خطر دشمن حفظ كنيد. جبرئيل و ميكائيل به فرمان خدا فرود آمدند. جبرئيل در بالاى سر على عليه السلام و ميكائيل پائين پائين پاى آن حضرت نشستند. سپس جبرئيل گفت: «بخ بخ يا بن ابيطالب يباهى الله بك المائكة‏» يعنى: به! به! اى پسر ابوطالب! خداوند ا اين كار تو بر فرشتگان مباهات مى‏كند. سپس اين آيه شريفه را از جانب خداوند بر پيغمبر كه عازم مدينه بود نازل كرد: «بعضى از مردم جان خود را در راه خدا فدا مى‏كنند تا در مقابل، خشنودى خدا را جلب نمايند، و خداوند نسبت به بندگانش رؤوف و مهربان است.»(و من الناس من يشترى نفسه ابتغاء مرضات الله، و الله روف بالعباد. بقره 207)
موضوع به همين گونه در «ليلة المبيت‏» و نزول اين آيه شريفه درباره جان بازى و ايثار على عليه السلام نسبت به پيغمبرخدا، گذشته از احاديث و تفاسير شيعه، درتفاسير و كتب اخبار و تاريخ اهل تسنن هم آمده است.(نگاه كنيد به تفسير فخر رازى و تفسير در المنثور سيوطى ذيل آيه مزبور، و نيز الصول المهمه ابن صباغ مالكى به نقل از احياء علوم الدين غزالى، اسد الغابه ابن اثير جلد 4 ص 25، نورالابصار شبلنجى صفحه 77، كنوز الحقايق مناوى صفحه 31، خصائص نسائى صفحه 8، مستدرك حاكم نيشابورى جلد 3 صفحه 4 مسند احمد حنبل جلد اول صفحه 348، و تاريخ بغداد جلد 13 صفحه 191 و غيره.)
در اين جا مناسب مى‏دانم دو بيت جالب و پرشور راغب اصفهانى دانشمند بزرگ اهل تسنن از علماى قرن پنجم هجرى را بياورم. راغب اصفهانى مؤلف كتابهاى گرانقدر «محاضرات‏» و «مفردات‏» و غيره كسى است كه فيلسوف نامى جلال الدين دوانى در گذشت 908 ه با آن قدرت عليم كه در تمامى فنون عقلى ونقلى داشته است از وى به «استاد راغب اصفهانى‏» تعبير مى‏كند. دو بيت راغب اين است:
ز صد هزار محمد كه در جهان آيد يكى به منزلت و جاه مصطفى نشود و گر كه عرصه عالم بر از على گردد يكى به علم و شجاعت چو مرتضى نشوداين رباعى هم ازخود جلال الدين دوانى حكيم مشهور و همشهرى ما كه قبلا هم از وى نام برديم و تا اواخر عمر از علماى عامه بوده است، در اين جا كمال مناسبت دارد:
خورسيد كمال است نبى ماه ولى اسلام محمد است و ايمان على گر بينه‏اى بر اين سخن مى‏طلبى بنگر كه زبينات اسماست جلى ( علماى حروف مى‏گويند هر حرفى داراى زبر و بينه است، مثلا زبر «د» دال است، و بينه آن همان «د» مى‏باشد. ما چندان عقيده به علم حروف و خواص آن نداريم، ولى جلال الدين كه مانند برخى از عرفا و صوفيه معتقد به علم حروف و خواص آن بوده است، در اين رباعى مى‏گويد: بينه لفظ «اسلام‏» با بينه اسم «محمد» و بينات «ايمان‏» و «على‏» با هم موافقت دارند، و اين مى‏رساند كه پيغمبر حقيقت اسلام، و على حقيقت ايمان است. همان طور كه پيغمبر خورشيد كمال است، و على ماه است كه همه جا به دنبال خورشيد مى‏باشد، و در هر صورت رباعى جالب و گرانقدرى است.)
------------------------------
على دوانى

نوشتن دیدگاه