با فرا رسیدن ماه پر برکت رجب، بهار خودسازی آغاز میشود . در فرهنگ مؤمنان پارسا و اهل سلوک و معرفت، ماه رجب از فرصتهای ارزشمند و ایام گرانقدری است که نسیم رحمت الهی بیش از روزهای معمولی میوزد و باران رحمت الهی بیش از دیگر ایام بر جهان هستی میبارد .
به قول محدث قمیقدس سره: «بدانکه این ماه و ماه شعبان و ماه رمضان در شرافت تماماند، و روایتبسیار در فضیلت آنها وارد شده، بلکه از حضرت رسول صلی الله علیه و آله روایتشده که رجب ماه بزرگ خداست و ماهی در حرمت و فضیلتبه آن نمیرسد . »
در ارزیابی و قدرشناسی از ماهها در روایات دو نگاه وجود دارد:
گاهی ماه رجب را «ماه خدا» ، ماه شعبان را «ماه رسالت» ، و ماه رمضان را «ماه امت» نامیدهاند و گاهی برعکس، ماه رجب را «ماه ولایت و امامت» و ماه شعبان را «ماه نبوت» و ماه رمضان را «ماه خداوند» معرفی کردهاند .
این دو گونه روایات مولود دو نگاه و دو زاویه دید است .
اسوه عارفان و مجاهدان روزگار ما امام خمینیقدس سره پیوند و ارتباط این سه موضوع را در آداب الصلاة چنین آورده است:
«شیخ عارف شاه آبادی رحمه الله میفرمودند که شهادت به ولایت در شهادت به رسالت منطوی است، زیرا که ولایتباطن رسالت است و نویسنده گوید: که در شهادت به الوهیت، شهادتین، منطوی است جمعا و در شهادت به رسالت، آن دو شهادت نیز منطوی است، چنانچه در شهادت به ولایت آن دو شهادت دیگر منطوی است والحمد لله اولا وآخرا . (1) »
از امام کاظم علیه السلام چنین بازگو شده است:
«رجب نهر فی الجنة، اشد بیاضا من اللبن واحلی من العسل، من صام یوما من رجب سقاه الله عزوجل من ذلک النهر (2) ; رجب نام نهری در بهشت است که از شیر سفیدتر و از عسل شیرینتر است . هر کس یک روز از [ماه] رجب را روزه بگیرد، خدای عزوجل از آن نهر به او آب دهد .»
امام صادق علیه السلام از پدران خویش نقل میکند که علی علیه السلام خوش داشت انسان خود را چهار شب در سال برای عبادت فارغ سازد; اولین شب ماه رجب، شب عید قربان، شب عید فطر و شب نیمه شعبان (3) .
اهمیت ماه عظیم رجب به حدی است که علامه مجلسی رحمه الله در فضیلت آن ماه و روزه آن بیش از چهل حدیث در جلد نود و چهارم بحار الانوار آورده و با عبارات گوناگون، عظمت، فضیلت، قداست و عنایات خاص الهی را در این ماه یاد آور شده است .
ماه رجب بهترین فرصتبرای تقویت ایمان و پارسایی است .
ماه رجب، ماه دعا و نیایش، ماه خودسازی، ماه نماز و استغفار و آمرزش، ماه زیارت و دیدار اولیای الهی، ماه تهذیب اخلاق و رفتار، ماه پاکی جسم و جان، ماه ذکر توحید و تسبیح و تحمید، ماه بیعت و صلوات بر پیامبر و خاندان پاک او، ماه اعتکاف و حضور صادقانه در مسجد جامع، ماه روزه داری و احسان و نیکوکاری، ماه تهجد و شب زنده داری، ماه عمره گذاری و زیارت مرقد شریف نبوی صلی الله علیه و آله، ماه زیارت امیر المؤمنین و سید الشهدا علیهما السلام، و حضور در بارگاه قدسی امام رضا علیه السلام است .
ماه رجب ماه خداست، زیرا بشریت قلههای قرب الهی را فتح میکند . ماه پیامبر و پیامبری است، زیرا آخرین سفیر خدا در 27 رجب برانگیخته شده است . ماه ولایت است، زیرا دو و یا سه تن از امامان معصوم علیهم السلام در این ماه تولد یافتهاند .
امام صادق علیه السلام از پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله چنین نقل کرده است:
«رجب شهر الاستغفار لامتی، اکثروا فیه الاستغفار، فانه غفور رحیم وشعبان شهری، استکثروا فی رجب من قول استغفر الله وسلوا الله الاقالة والتوبة فیما مضی والعصمة فیما بقی من آجالکم وسمی شهر رجب شهر الله الاصب لان الرحمة علی امتی تصب صبا فیه (4) ; ماه رجب ماه آمرزش خواهی امت من است، در آن زیاد استغفار کنید که خداوند بخشنده و مهربان است و شعبان ماه من است . در ماه رجب زیاد «استغفر الله» بگوئید و از خدا نسبتبه گذشته بازگشت و قبول توبه را بخواهید و نسبتبه آینده زندگی درخواست مصونیت از گناه کنید . ماه رجب را «شهر اللهالاصب» مینامند، زیرا در آن، رحمتبیکران الهی بر امت من فرو میریزد .»
نقش خودسازی
مشکلات امروز بشریت، مولود کمبود معنویت و اخلاق و فرهنگ و پیامد ضعف عقیده و اخلاق و اندیشه است . توسعه تکنیک و صنعت، گسترش دانشهای طبیعی و تجربی و افزایش ابزارهای رفاه، بدون ایمان و عدالت و اخلاق انبیایی دردهای بشریت را درمان نمیکند . امروز بشریتبر کرات آسمانی گام نهاده و دریا و فضا و اعماق زمین را فتح کرده است، ولی هنوز در بند خشم و شهوت و کینه و جهل و غرور خویش به شدت گرفتار است . امروز بشریتبه دلیل توسعه قدرت و صنعت، بیش از هر روزگار دیگر به ایمان و تقوا نیاز دارد .
بیش از آنکه انسانها و کشورها را «جهانی» کنیم، باید جهان «انسانی» و «ایمانی» بسازیم . بیش از آنکه به توسعه گفت و گو بیاندیشیم، باید به صداقت در گفت و گو فکر کنیم . پیش از آنکه تعداد نشریات و تیراژ مطبوعات را شاخص توسعه خیال کنیم و به مصرف کاغذ بنازیم و مصرف کاغذ را معیار توسعه قلمداد کنیم، به جهتگیری الهی و انسانی و اخلاق مطبوعات و صداقت و صحت محتوای روزنامهها بیاندیشیم .
نشر و توسعه دروغ و فریب هرگز شاخص توسعه نیست . پخش بسیاری از امواج صوتی، تصویری و متون الکترونیک و تیراژ بالای نشریات جنجال آفرین و دروغ پرداز، دقیقا در جهت تراکم ظلمت و گسترش امواج ضلالت و گمراهی و عامل دفن فطرت و اندیشه انسانی در لابلای آوار فریب و فقر و بیداد است .
کمک به رسانههای اضلالگر و دفاع از آنان و تبلیغ به سود نشریات ضد خدا و اخلاق، خیانت و جنایتی است که گاه به بهانه آزادی و نوگرایی و مردم سالاری و پیشرفت و توسعه انجام میشود .
امروز در سطح جهانی و حوزه داخلی همه ما به تقوا و خودسازی نیاز داریم و این نیاز در مسؤولان و دولتمردان و دست اندر کاران سیاست و اقتصاد و فرهنگ کشور چند برابر است . برای هر گونه اصلاحات، باید از خودسازی و اصلاح اعتقادی، اخلاقی خویش آغاز کنیم . برای جلوگیری از شر امریکا و دیگر محورهای شرارت جهانی، باید از خودسازی آغاز کنیم . برای دفع بلاهای طبیعی و سیل و زلزله و توفان و آتش سوزی، باید در کسب تقوا و خودسازی بیشتر بکوشیم .
برای گسترش روشن بینی و افزایش بصیرت، باید خودسازی و تقوا را تقویت کنیم . برای درمان بیماریهای روحی، روانی، باید به پایگاه تقوا و ایمان مراجعه کنیم . دستیابی به آزادی و استقلال و عدالت، بدون ایمان و تقوا و جهاد در راه خدا، خواب و خیالی بیش نیست .
خدا باوری و خودسازی و تقوای قرآنی، زیر بنای استقلال و آزادی و عدالت اجتماعی است و بیهوده نیست که امروز دشمنان استقلال و آزادی و عدالت، ایمان و تقوا و روح سلحشوری و فرهنگ شهادت را هدف قرار دادهاند، هر روز در جهت گسترش ابتذال و بی حجابی و اختلاط دختر و پسر و ترویج موسیقی و تبلیغ پوشش غربی و جشنوارههای آنچنانی میکوشند و پاسداران ایمان و تقوا و مرزبانان اسلام و دین، یعنی ولایت فقیه و شوران نگهبان و روحانیتشیعه را سد راه و مانع بزرگ مطامع خویش میشناسند و در تخریب و تحقیر آنان میکوشند .
نقش تقوا از زبان مولا
امیر مؤمنان علی علیه السلام نقش تقوا و خودسازی را در سعادت و فلاح بشریتبارها و بارها در نهج البلاغه گوشزد کرده است که ما به دو مورد از گفتار نور آفرین آن بزرگوار بسنده میکنیم:
1- «فان تقوی الله مفتاح سداد وذخیرة معاد وعتق من کل ملکة ونجاة من کل هلکة، بها ینجح الطالب وینجوا الهارب وتنال الرغائب (5) ; به راستی تقوای الهی، کلید درستی، ذخیره رستاخیز، عامل آزادی از هر نوع بندگی شیطان و مایه رهایی از هر گونه نابودی است . به سبب آن تلاشگر به نتیجه میرسد و فراری نجات مییابد و چیزهای مورد علاقه به دست میآید .»
2- «فان تقوی الله دواء داء قلوبکم وبصر عمی افئدتکم وشفاء مرض اجسادکم وصلاح فساد صدورکم وطهور دنس انفسکم وجلاء عشاء بصائرکم وامن فزع جاشکم وضیاء سواد ظلمتکم (6) ; براستی پروا از خدا، داروی درد دلهای شما، مایه بینایی و درمان کوردلی شما، شفای بیماری پیکر شما، مایه صلاح تباهی دلهای شما، سبب پاکی آلودگی درون شما و زدودن غبار مزاحم در برابر دیدگان شما، مایه آرامش ناآرامی و اضطراب سینههای شما و روشنی سیاهی ظلمتشماست .»
شهید اسوه و عالم عارف، استاد مرتضی مطهری رحمه الله نقش تقوا و خودسازی در مسائل و مشکلات اجتماعی را چهل سال قبل (مهرماه 1339 ش) بسیار زیبا ترسیم کرده و کارآمدی تقوا را در سه موضوع مورد ابتلای امروز ما یعنی قوانین دست و پا گیر، طلاق و مساله بهداشت و درمان بر شمرده است .
اینک عبارات آن عزیز را با اندکی تلخیص تقدیم میداریم:
تقوا و قانون گذاری
«از ابتلائات روز ما موضوع زیادی قوانین و مقررات و تغییر و تبدیلهای پشتسر هم است . برای موضوعات بالخصوص، هی قانون وضع میشود، مقررات معین میگردد، آئین نامه میسازند، باز میبینند منظور حاصل نشد، قوانین و مقررات را تغییر و تبدیل میدهند، بر مقررات و آئین نامهها افزوده میشود و باز مطلوب حاصل نمیگردد . البته شک نیست که قانون نیز به نوبه خود یکی از حقایق زندگی است; گذشته از قوانین کلی الهی مردم احتیاج دارند به یک سلسله قوانین و مقررات مدنی، ولی آیا میتوان تنها با وضع و تکثیر قانون جامعه را اصلاح کرد؟ قانون حد و مرز معین میکند، پس باید قوه و نیرویی در خود مردم باشد که این حد و مرزها را محترم بشمارد و آن همان است که به آن نام تقوا دادهاند . میگویند باید قانون محترم باشد، این صحیح است ولی آیا تا اصول تقوا محترم نباشد، میتوان نام احترام قانون برد؟ (7) »
طلاق و تقوا
«اگر تقوا از میان مردم کم نشده بود و مردان و زنان بی بند بار نشده بودند، این قدر طلاق زیاد نمیشد . در زندگی قدیم نواقص و مشکلات بیشتری وجود داشت ولی در عین حال عنصر ایمان و تقوا بسیاری از مشکلات را حل میکرد، ولی ما امروز این عنصر را از دست دادهایم و با اینکه وسائل زندگی بهتر است، با مشکلات بیشتری مواجه هستیم . (8) »
تقوا و بهداشت و درمان
«امیر مؤمنان علیه السلام درباره تقوا فرمود: «شفاء مرض اجسادکم; بهبود بیماری تن شماست .» البته تقوا گرد یا آمپول نیست . اما اگر تقوا نباشد، بیمارستان خوب نیست، طبیب خوب نیست، پرستار خوب نیست، دوای خوب نیست . اگر تقوا نباشد، آدمی حتی تن خود و سلامت تن خود را قادر نیستحفظ کند . (9) »
ماه رجب فرصتی گرانبهاست که همراه با ماه شعبان و رمضان فصل نیایش و بهار خودسازی را تشکیل میدهد، امید است همه ما به ویژه آنها که به اصلاحات میاندیشند، با خودسازی و استغفار و تقویت ایمان و تقوا فصل اعتکاف را قدر بدانیم، شایستگی ورود به مهمان سرای الهی را به دست آوریم و از برکات لیلة القدر بهرهمند شویم .
ان شاء الله
---------------------------------------------
1) آداب الصلاة، ص154 .
2) بحار الانوار، ج94، ص37 .
3) همان، ص36 .
4) همان، ص 38 .
5) نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه 230 .
6) همان، خطبه 198 .
7) ده گفتار، شهید مطهری، ص20 .
8) همان، ص21 .
9) همان، ص23 .
بهار خودسازی را گرامی بداریم
- بازدید: 1941