5. هدايت سفير فرنگ ، به معجزه اميرالمؤ منين على عليه السلام
شاعرى در عهد شاه عباس قصيده اى در مدح حضرت امير عليه السلام سروده و در آخر قصيده ، طلب صله و جايزه از شاه كرده بود، قصيده را در وقتى انشاد كرد كه شاه به واسطه بعضى سوانح به شدت غضبناك بود، چون شاعر اشاره به مطالبه صله كرد شاه از شدت غضب كه متوجه نبود، گفت : برو صله خود را از كسى بگير كه در حق وى مدح گفته اى ، شاعر گفت : به چشم البته بايد همين طور باشد و من اشتباه كردم كه نزد تو خواندم و از تو جايزه خواستم ، و اندوهناك بيرون آمد و عازم زيارت حضرت امير عليه السلام گرديد.
شاه عباس بعد از سكون غضب و به ياد آوردن كلام خويش پشيمان شده كسى را فرستاد از پى شاعر كه عذر خواهى كرده جايزه بدهد، وى قبول نكرد و پاى پياده و پا برهنه به سوى نجف رفت و با همان هيات سفر داخل صحن شريف شد، و مقابل حرم مطهر حضرت امير عليه السلام ايستاد و بعد از سلام ، عرض كرد: تو بر قصيده من از من داناترى و نيازى نيست كه بخوانم و من بر ساحت تو فرود آمده ام و از تو جايزه مى خواهم كه همه كس ‍ بداند كه از جانب شماست ، و هرگز از مكان خود قيام نخواهم كرد مگر آنكه بميرم يا آنچه مى خواهم در همين جا برسد، و پيوسته مى گريست و تضرع مى كرد تا شب فرا رسيد و خواب او را ربود.
پس حضرت امير عليه السلام را در خواب ديد كه نامه اى به وى داد و فرمود: اين حواله اى است براى سفير فرنگ در بغداد، اين نامه را بده و جايزه خود را از او بگير، شاعر بيدار شد و نامه را در دست خود ديد كه به لغت فرنگ نوشته شده ، ولى از اين حواله تعجب كرد و با خود گفت شايد سر در اين نامه است كه من نمى دانم ، پس به سوى بغداد حركت كرد تا آمد در خانه سفير، چون دربانان را ديد ترسيد كه با آن لباس كهنه چه طور داخل شود و برگشت ، و همچنين روز دوم ، و روز سوم خود را سرزنش كرده گفت : تو مامور هستى از جانب آن جناب و كسى قدرت بر اذيت تو ندارد و اگر مانع شدند بر مى گردى ، پس داخل خانه شد و كسى جلوگيرى نكرد و آمد ديد كه سفير تنها در صحن خانه راه مى رود و با حالت تفكر چوب در دست بر زمين مى زند و چون نظر سفير به شاعر افتاد گفت : كجا هستى كه سه روز است به اين شهر آمدى و از خور و خواب مرا انداخته اى ؟ شاعر تعجب كرد وعذر خود را گفت . سفير فرمود: من به دربانان سپرده بودم كه مانع نشوند و نشانى هاى تو را به آنان داده بودم ، و او را نزد خود نشاند و غذايى خواست . شاعر به واسطه كفر او نخورد، سفير گفت : بخور من نيز در دين تو هستم ، شاعر تعجب كرد و چون خط شريف را داد، سفير گريست و او را در ميان دو چشم خود گذارده بوسيد و خواند و گفت : بالاى چشم ، آن حضرت را نزد من امانتى است امر فرموده به تو بدهم ، شاعر تعجب كرده گفت : آشنا شدن به سرنوشت تو براى من مهم تر است از جايزه گرفتن .
سفير دست او را گرفت در اندرون خانه به مكان خلوتى برد و گفت : بدان كه من تاجرى بودم در شهر خودم ، مال التجاره اى تهيه كردم با جماعتى در كشتى نشسته به سفر دريا رفتيم . از قضا موجى برخاست و كشتى ما به گرداب افتاد، ما از حيرت خود مايوس شديم و در همان جا كشتى هاى زيادى ديديم كه احدى در آن ها نبود، پس در غذا جيره بندى كردم كه مبادا تمام بشود تا اينكه آذوقه تمام شد و هر روز كسى را با قرعه تعيين مى كرديم و مى خورديم تا به جز من و مرد ضعيفى نماند، پس من فرصت يافته او را كشتم و چند روزى با گوشت او زندگى كردم .
در خلال اين احوال در آن كشتى هاى خالى تفريح مى كردم و از اجناس و جواهرات آن ها تفحص مى كردم ، تا روزى جعبه اش يافتم كه سنگ هاى قيمتى و جواهرات نفسيى در آن بود، از جمله سنگ درخشانى ديدم كه مانند آن را هرگز نديده بودم ، پس جعبه را برداشته و خود را به آن سرگرم مى كردم و حال آنكه مى دانستم كه به زودى از آن مفارقت خواهم كرد، تا گوشت آن مقتول تمام شد و زمانى گذشت كه غذايى به دست نيامد و قوا منهدم گرديد و به مرگ خود يقين كردم . در اين حال به خيالم خطور كرد كه تضرع بنمايم به درگاه خدا و توسل جويم به مقربان خدا از انبيا و سوگند دهم به حق ايشان كه شايد بر من رحم بفرمايد و از اين ورطه خلاصى بخشد، پس استغاثه كردم و شفيع آوردم كسانى را كه مى دانستم از آدم تا عيسى و متوسل شدم بديشان ولى فرجى پيدا نشد.
در اين وقت متذكر شدم كه جماعتى از عرب كه به بلاد ماتردد مى كردند مدعى بودند كه پيغمبرى از ايشان مبعوث شده و هر چه فكر كردم اسم او به يادم نيامد، مگر اينكه نام وصى او كه شگفتى هاى زيادى را به وى نسبت مى دهند خاطرم آمد، پس ندا كردم و گفتم : يا على ! اگر مسلمانان راست مى گويند در آنچه به تو نسبت مى دهند و تو در اين مرتبه عظيمى هستى كه ادعا مى كنند، پس مرا از اين ورطه خلاصى بده ، و من عهد مى كنم كه ترك نصرانيت گفته به دين اسلام در آيم و تضرع و استغاثه مى كردم و در شرف هلاكت بودم كه ناگاه ديدم سواره اى روى اسب سفيد پيدا شد و مرا به نام صدا زد، پس من برخاستم كه گويا ضعفى در بدنم نيست و فرمود اين كشتى ها را به يكديگر متصل كن ، من آن ها را با ريسمان ها و زنجيرها وصل كردم ، سپس فرمود: بگير دم اسب را و پاهاى اسب روى آب بود، ودم اسب بلند شده به آن چسبيدم ، پس بر اسب نهيبى زد و چون حركت كرد تمام كشتى ها به حركت آمدند و با اسب به راه افتادند، كه ناگاه ديدم سواد شهر و ديوار خانه ها پيدا شد. پس ايستاد و فرمود: مى شناسى اين شهر را؟ دقت كردم ديدم شهر ماست ، عرض كرديم : آرى اين شهر ماست ، فرمود: برو و اين كشتى ها را با آنچه در آن ها مى باشد از آن توست ، گفتم : شما كيستيد؟ فرمود: من آن كسى هستم كه صدا كردى و استغاثه كردى . من دهشت عظيمى كردم و در جزاى اين نعمت بزرگ متحير شدم و آن جعبه را كه مملو از جواهرات نفيسه بود در دست گرفته گفتم چيزى لايق حضور مبارك به جز اين ندارم اين هديه را از من قبول بفرماييد.
پس آن جناب گرفت و گشود و يك جواهر ارزشمند قيمتى از آن بيرون آورد و جعبه را به من داده و فرمود:
من اين جواهر را از تو قبول كردم ، بعد به من رو كرد و فرمود: اين امانتى است از من پيش تو آن وقت كه حواله مى دهم به كسى كه از تو بگيرد من گرفتم و داخل شهر شدم و اجناس كشتى ها را پخش كرده مشغول تجارت شدم ، و از اعظم تجار و غنى ترين مردم شدم ، و با بعضى مسلمين خلوت كرده معالم دين اسلام را ياد مى گرفتم و ديدم كه حفظ دين در آن بلاد كفر مشكل است .
روزى سلطان فرنگ را گفتم كه شما هر سالى كسى به بغداد مى فرستيد و مصارف زيادى انفاق مى كنيد، من اين شغل را بدون مطالبه چيزى از دولت متقبل مى شوم ، سلطان از اين سخن خوشحال شد و چون مرا با عقل و ثروت و امانت مى شناخت قبول كرد و مرا بدين جا فرستاد.
من سال هاست كه اينجا هستم در باطن به زيارت ائمه عليهم السلام مى روم و در ظاهر در كيش نصارى مى باشم .
حضرت امير عليه السلام در نامه شريف امر فرموده كه امانت او را به تو بسپارم و آن جواهر را از جعبه اى كه توى صندوقى بود بيرون آورد و به شاعر داد. و او به عجم برگشت و سلطان از قصه او مطلع شده او را طلبيد و ملاطفت و اكرام كرد و فرمود: تو از آن نمى توانى استفاده كنى مگر آنكه بفروشى و من آن را مشترى مى باشم ، بدان چه دلت بخواهد كه از خزينه من بردارى .
شاعر قبول كرد و داخل خزينه شد و هر چه خواست برداشت و سلطان آن جوهره را به خزانه فرستاد، و خدا عالم است كه در اثناى حوادث زمان آن گوهر گران بها چه شد! (3)
قصيده اى به مناسبت ميلاد با سعادت حضرت على عليه السلام
باز طبعم كرد ساز ساحت قدس ولايم

رفته بر باب على بنشسته سرگردان و حيران

ناگهان از در رسيدم آن مه والاى عصمت

پس بدو گفتم على جان اى فدايت جسم و جانم

گفت رو رو اين معمايى است بس دشوار و مشكل

گفتمش دانم وليكن عاشقت از خود مرنجان

گفت دانى كيستم ؟ من ابن عم مصطفايم

ابن بو طالب منم سردار هستى سر مطلق

حافظ نسل نبيم صهر ختم المرسلينم

من اميرالمؤ منينم من شه دنيا و دينم

دخترى دارم نمونه زينب آن فخر شجاعان

من عليم من عليم من امام المتقينم

اين منم تنديس ايمان اين منم تفسير قرآن

باء بسم الله و سر رحمتم عين رحيمم

وجه رب العالينم مالك در يوم دينم

من صراط المستقيمم من شه ملك قديمم

لم يلد ازمادر گيتى چو من در يتيمى

من شهيدم صالحم برتر ز جمله انبيايم

اين منم طه و يس قاف و عين و سين و نونم

من مزمل من مدثر من به معراجش مكبر

سلسبيلم ، كوثرم من مالك يوم القرارم

من صراطم عين ميزانم شفيع شيعيانم

نازعاتم ، ناشطاتم ، سابحات و سابقاتم

عين فجرم ذات و ترم شفع را باب عظيمم

تين و زيتون طور سنين و تجلاى نهارم

ليلة القدرم كه از آلاف اشهر برترم من

دين به من گرديده كامل نعمت حق را تمامم

من بشيرم من نذيرم من سراجم من منيرم

اين منم آيات محكم بلكه من ام الكتابم

صابرين و صادقينم قانتين و منفقينم

من اولو العلمم اولو الالبابم و هم اهل ذكرم

اين منم كاندر ركوعم معطى خير و زكاتم

من خودم مفتاح غيبم من خودم عين شهودم

سابقون الاولونم تائبون الحامدونم

مخرج حيم ز ميت مخرج ميت ز حيم

كوكب درى منم من نور و مشكاة و سراجم

من خودم جنات عدنم اعظم آيات حقم

من درخت طور هستم كز تجلاى جلالم

اين منم فضل الله و نصر الله و فتح قريبم

صافاتم تاليفاتم طارق و سقف رفيعم

نجم ثاقب بدر طالع خالص دين مبينم

اول و آخر منم هم ظاهر و هم باطنم من

من كهدر ام الكتاب حق على و هم حكيمم

كعبه را من زادگاهم قبله را ركن ركينم

مروه ام ركن يمانم مستجار و مستجيرم

من كه ميقاتم منايم مشعرم سعيم طوافم

شاهد بزم الستم با خدا من عهد بستم

انبيا را من معلم اوليا را اوستادم

من خليلم من ذبيحم شيث و ادريس و كليمم

حامل نوحم به كشتى ناجى موسى به بحرم

خضر والياسم من و داود و ذا الكفل نبيم

قلب احمد هستم و نور دل آن شهريارم

من نگهبان زمينم سر رفع آسمانم

اين منم صديق اكبر اين منم فاروق اعظم

من يداللهم منم عين الله و وجه خدايم

نسخه اسماء حسنا و منم آن اسم اعظم

شاه فرد مومنينم شهسوار متقينم

فاتح خيبر منم كوبنده شرك و عنادم

من علمدارم سپه دارم امير تاج بخشم

حيدرم من صفدرم من عبد حى داورم من

من صلاتم من زكاتم من صيام وهم جهادم

ديدن رويم عبادت چون جمال كردگارم

حب من ايمان و بغضم كفر و الحاد و شقاوت

باب ايتامم به مسكينان پرستارى روفم

در شجاعت نامدارم در صداقت بى مشالم

جان من جان محمد جان او جان من آمد

خاك درگاهم بشد مسجود جبريل و ملائك

پيك توحيدم من و تورات و خود نفس زبورم

فيض اول عقل كل ممسوس ذات كردگارم

باب شهر علم احمد پيكر فضل و شعورم

فيض و جودم قسط و عدلم دشمن ظلم و فسادم

(ساعيا) دانى كه هستم ؟ بنده پروردگارم !

مرتضى عظيمى (ساعى شهرضائى )
---------------------------------------------------------
1-نمى از دريا، ص 21 - 22، نوشته مهدى اميرى ، به نقل از ارشاد القلوب ديلمى ، ج 2 ص 39 و بحار الانوار، ج 41 ص 268 ا ح 22.
2-استاد سيد محمد حسين شهريار (ره ).
3-كشكول شمع جمع ، محمد راجى ، ص 447 - 450، نقل از وقايع الايام خيابانى ، ج صيام ، ص 369 به نقل از دار السلام .
-------------------------------------------
على ربانى خلخالى